پایان نامه بررسی تجارت جهانی و پیوستن ایران به WTO و تأثیر آن بر صنعت بیمه کشور در 195 صفحه ورد قابل ویرایش
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول – کلیات تحقیق
1-1) مقدمه........................................................................................................ 1
1-2) موضوع تحقیق .......................................................................................... 2
1-3-) هدف از انتخاب موضوع .......................................................................... 2
1-4-) اهمیت و ارزش تحقیق............................................................................. 2
1-5) کاربرد نتایج تحقیق.................................................................................... 3
1-6) فرضیات تحقیق ........................................................................................ 3
1-7) سابقه تحقیق ............................................................................................. 4
1-8) روش تحقیق ............................................................................................ 4
1-9) جامعه آماری ............................................................................................ 4
1-10) ابزار گردآوری داده‌ها............................................................................... 4
1-11) کلید واژه‌ها ............................................................................................ 5
فصل دوم
بخش اول: سازمان تجارت جهانی
2-1-1) مقدمه................................................................................................... 6
2-1-2) موافقتنامه عمومی تعرفه و تجارت (گات) ............................................... 7
2-1-3) اصول اساسی گات................................................................................. 8
2-1-3-1) اصل عدم تبعیض و تعمیم اصل دولت کامله الوداد.................. 8
2-1-3-2) اصل تثبیت و کاهش تعرفه‌های گمرکی از طریق مذاکرات متوالی 9
2-1-3-3) اصل مشورت........................................................................ 9
2-1-3-4) اصل حفاظتها........................................................................ 9
2-1-4) مذاکرات چند جانبه گات ...................................................................... 10
2-1-5) ایجاد سازمان تجارت جهانی ................................................................. 12
2-1-6) تفاوتهای گات با سازمان تجارت جهانی.................................................. 12
2-1-7) ساختار سازمان تجارت جهانی ............................................................... 14
2-1-7-1) کنفرانس وزیران ................................................................... 14
2-1-7-2) شورای عمومی ..................................................................... 14
2-1-7-3) کمیته‌ها ............................................................................... 15
2-1-7-4) دبیرخانه .............................................................................. 15
2-1-7-5) رویه تصمیم‌گیری ................................................................. 15
2-1-8) اهداف و وظایف سازمان تجارت جهانی ................................................ 16
2-1-9) مذاکرات تجاری پس از تأسیس سازمان تجارت جهانی ............................ 17
2-1-10) موافقتنامه عمومی راجع به تجارت خدمات ........................................... 21
2-1-10-1) اقسام خدمات ................................................................... 22
2-1-10-2) اختلافات میان کالاها و خدمات .......................................... 23
2-1-10-3) چهار شیوه معاملات بین‌المللی خدمات ............................... 23
2-1-10-4) چگونگی اعطای حمایت در بخشها و خدمات ..................... 24
2-1-11) متن چارچوب موافقتنامه...................................................................... 25
3-1-12) تعهدات کلی ..................................................................................... 26
2-1-12-1) رفتار دولت کامله الوداد...................................................... 26
2-1-12-2) شفافیت: تأسیس واحدهای تماس و پاسخگو......................... 27
2-1-12-3) تأثیر متقابل صلاحیتهای مورد نیاز برای عرضه خدمات .......... 27
2-1-12-4) مقررارت حاکم بر انحصارها، عرضه‌کنندگان انحصاری خدمات و سایر
رویه‌های بازرگانی محدود کننده ............................................................... 28
2-1-12-5) تعهدات آزادسازی ............................................................. 31
2-1-12-6) پرداختها و انتقالات ........................................................... 31
2-1-12-7) افزایش مشارکت کننده‌های در حال توسعه ........................... 32
2-1-13) روند آزادسازی تجارت خدمات .......................................................... 33
2-1-13-1) چگونگی گنجاندن خدمات در نظام تجارت بین‌الملل ............ 34
2-1-13-2) سابقه مذاکرات خدمات مالی در چارچوب موافقتنامه عمومی تجارت
خدمات ................................................................................................. 35
2-1-13-3) تعهدات خدمات مالی در مورد کشورهایی که اخیراً به سازمان تجارت
جهانی پیوسته‌اند: .................................................................................... 36
2-1-14) عضویت در سازمان تجارت جهانی ..................................................... 37
2-1-14-1) مشکلات پیچیدگیهای الحاق به سازمان تجارت جهانی ......... 38
2-1-14-2) نقش و وظیفه آنکتاد در پروسة الحاق .................................. 39
2-1-14-3) فرایند الحاق ..................................................................... 40
2-1-15) سازمان تجارت جهانی و کشورهای در حال توسعه ............................... 43
2-1-16) ایران و سازمان تجارت جهانی ............................................................ 44
2-1-16-1) الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی .................................. 4
2-1-16-2) مراحل هفت‌گانه عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی .... 45
2-1-16-3) جنبه‌هایی از تعارات حقوقی ایران، مقررات wto در صنعت بیمه 48
2-1-17) مزیتهای عضویت در سازمان تجارت جهانی ......................................... 50
2-1-17-1 منافع حاصل از روتین به سازمان تجارت جهانی در بخش خدمات 50
2-1-18) چالشها و فرصتها در فرآیند جهانی شدن اقتصاد................................... 52
بخش دوم- بیمه
2-2-1) مقدمه................................................................................................... 57
2-2-2) تعریف واژه بیمه.................................................................................... 58
2-2-3) تعریف بیمه ......................................................................................... 58
2-2-4) تعریف صنعت بیمه................................................................................ 58
2-2-5) تقسیم‌بندی انواع بیمه ............................................................................ 59
2-2-6) تاریخچة بیمه ....................................................................................... 62
2-2-6-1) تاریخچة بیمه در ایران .......................................................... 64
2-2-6-2) جایگاه صنعت بیمه بعد از انقلاب اسلامی .............................. 65
2-2-7) نظریه بیمه و اقتصاد............................................................................... 67
2-2-8) تأثیر صنعت بیمه بر فعالیت اقتصاد کلان ................................................. 67
2-2-9) تأثیر بر موازنه ارزی .............................................................................. 69
2-2-10) بیمه و ایجاد اطمینان برای سرمایه گذاری در صنایع جدید....................... 71
2-2-11) تضمین اجرای طرحهای سرمایه‌گذاری به کمک انواع بیمه ...................... 71
2-2-12) بیمه و صادرات ................................................................................. 72
2-2-13) نقش پس‌اندازی بیمه........................................................................... 75
2-2-14) مروری بر تحولات بیمه در ایران ......................................................... 77
2-2-15) بررسی شاخصهای ارزیابی فعالیت صنعت بیمه طی سالهای 1381-1350 89
2-2-15-1) وضعیت صنعت بیمه در جهان و در مقایسه با ایران ................. 96
2-2-16) علتهای اساسی عدم توسعه بیمه در ایران .............................................. 96
2-2-17) جایگاه صنعت بیمه در تجارت الکترونیکی ........................................... 99
2-2-18) آزادسازی و خصوصی‌سازی صنعت بیمه .............................................. 100
2-2-18-1) خصوصی سازی چیست؟....................................................... 101
2-2-19) ملاحظات سیاسی برای بازارهای در حال توسعه..................................... 103
بخش سوم- مطالعه موردی
2-3-1) مقدمه .................................................................................................. 107
2-3-2) تعهدات خاص ..................................................................................... 107
2-3-3) نحوة تنظیم جدول تعهدات .................................................................... 108
2-3-4) بررسی تعهدات سپرده شده در بخش خدمات بیمه در چند پروژة منتخب .. 108
2-3-5) تجربه چین در آزادسازی خدمات بیمه و الحاق به سازمان تجارت جهانی . 111
2-3-5-1) صنعت بیمه چین................................................................... 131
2-3-5-2) بیمه گران خارجی در چین..................................................... 132
2-3-5-3) تأثیر توافق نامه WTO بر صنعت بیمه چین.............................. 133
2-3-5-4) اقدامات صنعت بیمه چین برای توافنامه WTO ....................... 134
2-3-5-5) نتیجه‌گیری ........................................................................... 135
فصل سوم- روش تحقیق
3-1) مقدمه ....................................................................................................... 138
3-2) نوع و روش تحقیق ................................................................................... 138
3-3) جامعه آماری ............................................................................................ 139
3-4) اطلاعات آماری مورد استفاده در مدلهای Panel Data .................................. 141
3-5) مزایای استفاده از مدلهای Panel Data ........................................................ 142
3-6) روشهای تخمین مدلهای Panel Data ......................................................... 147
3-6-1) اثرات ثابت .............................................................................. 149
3-6-2) اثرات تصادفی ......................................................................... 150
3-7) آزمون اثرات ثابت ..................................................................................... 152
3-8) تصریح مدل جهت بررسی اثرات عضویت در سازمان تجارت جهانی بر روی صنعت
بیمه کشورهای در حال توسعه .............................................................................. 153
تصریح مدل جهت بررسی اثرات عضویت در WTO بر روی شاخص نفوذ بیمه‌ای
در کشورهای در حال توسعه..................................................................... 153
تصریح مدل جهت بررسی تأثیر عضویت در WTO بر روی حق بیمه سرانه کشورهای
در حال توسعه ........................................................................................ 154
تصریح مدل جهت بررسی تأثیر عضویت در WTO بر روی سهم کشورهای در حال
توسعه از کل بازار بیمة جهانی................................................................... 154
3-9) روش استفاده از داده‌های آماری مدلهای Panel Data ................................... 155
3-10) خلاصه و جمع‌بندی ............................................................................... 155
فصل چهارم- تجزیه و تحلیل داده‌ها
4-1) مقدمه ....................................................................................................... 157
4-2) آزمون فرضیه‌ها ......................................................................................... 158
....... 4-2-1) فرضیة فرعی شماره 1................................................................... 158
....... آزمون برابری عرض از مبدأها....................................................................... 158
....... صحت آماری تخمین ................................................................................. 158
....... تجزیه و تحلیل نتایج................................................................................... 159
4-2-2) فرضیه فرعی شماره 2............................................................................ 161
....... آزمون برابری عرض از مبدأها....................................................................... 161
....... صحت آماری تخمین ................................................................................. 161
....... تجزیه و تحلیل نتایج................................................................................... 162
4-2-3) فرضیه فرعی شماره 3............................................................................ 163
....... آزمون برابری عرض از مبدأها....................................................................... 163
....... صحت آماری تخمین ................................................................................. 163
....... تجزیه و تحلیل نتایج................................................................................... 164
فصل پنجم- نتیجه‌گیری و پیشنهادات
5-1) مقدمه ....................................................................................................... 167
5-2) نتیجه‌گیری ................................................................................................ 167
5-3) رهنمودها................................................................................................... 172
منابع و مأخذ
- منابع فارسی..................................................................................................... 175
- منابع انگلیسی ................................................................................................. 181
ضمائم و پیوستها.................................................................................................. 182
فهرست جداول
جدول (2-1-1): مذاکرات ادواری گات در دوره 1381-1350........................... 11
جدول (2-2-1): شاخصهای ارزیابی فعالیت صنعت بیمه ...................................... 92
جدول (2-3-1): تعهدات خاص کشور ترکیه در بخش خدمات بیمه ...................... 112
جدول (2-3-2): تعهدات خاص کشور مالزی در بخش خدمات بیمه...................... 115
جدول (2-3-3): تعهدات خاص اتحادیه اروپا...................................................... 118
جدول (2-3-4): تعهدات خاص کشور چین در بخش خدمات بیمه........................ 127
فهرست نمودارها
نمودار (2-1-2): تشریفات الحاق به سازمان تجارت جهانی .................................. 42
نمودار (2-2-1): حق بیمة سرانه (1370-1371) ............................................... 93
نمودار (2-2-2) حق بیمة سرانه (1381-1371) ............................................... 94
نمودار (2-2-3) شاخص نفوذ بیمه‌ای (1381-1350) ....................................... 95
1-1) مقدمه
صنعت بیمه در جهان در حال تغییر و تحولات سریعی است و رقابت بین المللی
روبه روز در این بازار گسترش می‌یابد. آزاد سازی و گسترش رقابت در بازارهای
بیمه، یکی از جنبه های مهم روند جهانی شدن است. حرکت به سمت رقابت بیشتر
کشورهای مختلف را به تجدید ساختار بازار بیمه‌ای و نظام مقرراتی آن سوق
می‌دهد. این امر توجه بیمه گران و نهادهای نظارتی بازارهای بیمه را به لزوم
تأکید بیشتر بر افزایش کارایی، کیفیت خدمات، تنوع بخشی محصولات بیمه ای،
بهبود در ساختار عملیاتی، شایسته سالاری در گزینش کارکنان و ....معطوف
می‌سازد.
امروزه صنعت بیمه از طرفی یکی از مهمترین نهادهای اقتصادی محسوب می‌شود و
از طرف دیگر قویترین نهاد پشتیبانی سایر نهاده های اقتصادی و خانوارها
است.
صنعت بیمه می‌تواند از منابع عمده کسب درآمد ارزی برای اقتصاد ملی نیز
باشد مشروط بر اینکه از ظرفیت و توان لازم برای فعالیت در بازار بین المللی
بر خوردار باشد و بتواند متناسب با تقاضای این بازار و با نرخهای قابل
رقابت حق بیمه به عرضة خدمات بپردازد.
چون عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی یک فرآیند بلند مدت است و
کشورهای مختلف بر اساس اهداف تجاری و سیاسی خود در این مورد تصمیم گیری
می‌کنند. بنابراین شناخت آگاهانه از شرایط پذیرش در سازمان تجارت جهانی
مستلزم انجام تحقیقات بیشتر است.
بر همین اساس در این پایان نامه ضمن بررسی ومروری بر جایگاه و نقش
سازمان تجارت جهانی (WTO) در اقتصاد بین الملل، در پی بررسی اثرات اقتصادی
الحاق ایران به WTO بر روی صنعت بیمه هستیم.
1-2) موضوع تحقیق:
بخش خدمات و تجارت آن در اقتصاد به دلیل تأثیراتی که بر فرآیند تولید،
افزایش اشتغال و ایجاد فرصتهای جدید شغلی دارد از اهمیت ویژه ای بر خوردار
است و طی دهه های اخیر اکثر کشورهای پیشرفته توجه خود را به تغییرات
ساختاری در این بخش معطوف ساخته اند. با افزایش نقش خدمات در اقتصاد، بخصوص
اقتصاد کشورهای پیشرفته و پیدا شدن مزیتهای رقابتی برای این کشورها در دهه
90 برای اولین بار بحث آزاد سازی تجارت خدمات در مذاکرات ادواری گات مطرح
شد و پس از مذاکرات طولانی همزمان با تأسیس سازمان تجارت جهانی به پیدایش
موافقتنامه عمومی‌تجارت و خدمات (GATS) انجامید که از اول ژانویه 1995
لازم الااجرا گردید. این موافقتنامه جامعه بین المللی را به وضع روز افزون و
اجتناب ناپذیر موانع موجود در برابر مشارکت خارجی و حرکت به سوی آزاد سازی
و مقرارت زدایی در بازار بیمه ای خود متعهد کرده است. به این ترتیب امروزه
مشکل میتوان بازار داخلی را از رقابت بیمه گران خارجی مصون نگه داشت.
لذا با توجه به شرایط کنونی و موقعیت حساس ما، مسئله عضویت ایران در
سازمان تجارت جهانی به عنوان موضوعی اساسی در چارچوب سیاستهای تجاری ایران
قرار می‌گیرد.
1-3) هدف از انتخاب موضوع:
هدف از این پژوهش آنست که تأثیر پیوستن ایران به WTO بر صنعت بیمه بررسی
شود. به این ترتیب که با پیوستن به این سازمان چه پارامترها و شاخصهایی در
صنعت بیمه متأثر خواهد شد.
1-4) اهمیت و ارزش تحقیق
به جرأت میتوان گفت ورود به جامعه اقتصاد جهانی که در آن اقتصاد ملی
بتواند از مزایای آن استفاده کند، عضویت در سازمان تجارت جهانی است. هم
چنین در حالیکه جهانی شدن فرآیند مسلط در روند تحولات جهانی است،
بومی‌گرایی، محلی گرایی و منطقه گرایی نیز در حال تشدید است.( اتحادیه
اروپا، آسه آن و…) در چنین شرایطی برای برقراری ارتباط تجاری، کشور ما با
محدودیت مواجه میباشد. چون کشورهای عضو WTO یا هر اتحادیه تجاری ملزم
هستند در چارچوب موافقتنامه های سازمان و یا اتحادیه مربوط با کشورهای دیگر
به همکاری اقتصادی بپردازند. در حال حاضر بخش غالب اقتصاد جهان را خدمات
تشکیل می‌دهد. بخشهای خدماتی و تولیدی ارتباط و وابستگی متقابل و پویایی با
هم دارند و با رشد و توسعه اقتصادی اهمیت این بخش به طور مستمر افزایش
می‌یابد. و در نتیجه ضرورت که با شروع مذاکرات کشورهای برای الحاق به
سازمان تجارت جهانی ( که ممکن است سالها به طول انجامد) به بررسی اثرات
پیوستن به WTO بر بخشهای مختلف پرداخته و راهکارها و پیشنهادات لازم ارائه
گردد.
1-5) - کاربرد نتایج تحقیق:
نتایج این تحقیق می‌تواند زمینه مناسبی را برای تصمیم گیرندگان صنعت
بیمه در خصوص برخورد با فرآیند در حال تداوم جهانی شدن فراهم سازد. به گونه
ای که صنعت فوق با برداشتن. موانع تجاری و قانونی، خود را با آهنگ گشودن
دروازه های اقتصاد تطبیق دهه تا خدمات بیمه ای به طور کارا و با توان
رقابتی بالا در برابر عرضه کنندگان خارجی این خدمات ارائه گردد. تنها در
این صورت است که میتوان از این پدیدة جهانی به عنوان ابزاری برای توسعه
اقتصادی و محرکی برای افزایش توان رقابتی بازار داخلی استفاده کرد.
1-6) - فرضیات تحقیق
فرضیه اصلی: عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی باعث بهبود عملکرد صنعت بیمه می‌شود.
فرضیه فرعی 1: عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی باعث افزایش شاخص نفوذ بیمه ای می‌شود.
فرضیه فرعی 2: عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی باعث افزایش حق بیمه سرانه می‌گردد.
فرضیه فرعی 3: عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی باعث افزایش سهم بازار صنعت بیمه از بازار جهانی حق بیمه می‌شود.
1-7) – سابقه تحقیق:
1- بررسی اثرات عضویت ایران در WTO بر روی صادرات فرش ، حسن ابراهیمی یزدی، دانشگاه شهید بهشتی.
2- ارزیابی اثرات عضویت ایران در WTO با تأکید بر کالاهای کشاورزی، منیژه محبی، دانشگاه علامة طباطبایی.
3- ارزیابی امکان استفاده از توانمندیهای صنعت بیمه ایران برای حمایت از
بنگاههای تولیدی پس از ورود به WTO ، منیرالسادات میراحسنی، دانشگاه آزاد
واحد علوم و تحقیقات.
1-8) – روش تحقیق:
در این پایان نامه روش تحقیق به صورت تحلیلی – توصیفی است که بر اساس
مدلهای مبتنی بر اطلاعات Panel Data و با استفاده از نرم افزار Eviews صورت
گرفته است.
1-9) – جامعه آماری:
جامعه آماری فاصله زمانی (2003- 1990) را در بر می‌گیرد و شامل 10 کشور
در حال توسعة عضو سازمان تجارت جهانی میباشد. فاصله زمانی 2003-1990 به دو
دورة زمانی 1994-1990 (سالهای قبل از عضویت) و 2003-1995 (سالهای بعد از
عضویت) تقسیم شده است.
1-10)- ابزار گرد آوری داده ها:
داده ها و اطلاعات مورد نیاز به روش کتابخانه ای با استفاده از منابع،
اسناد، کتب، مجلات و پایان نامه ها در کتابخانه بیمه مرکزی ایران، سازمان
مدیریت و برنامه ریزی، مؤسسه پژوهشهای بازرگانی و چندی از دانشگاهها جمع
آوری وبقیه به صورت جستجوی اینترنتی در سایتهای علمی‌از جمله WTO و بانک
جهانی گرد آوری شده اند.
1-11)- کلید واژه ها
بیمه (Insurace) عملی است که به موجب آن یکطرف ( بیمه گذار) متعهد
پرداخت مبلغی به نام حق بیمه می‌شود و از طرف دیگر ( بیمه گر) با قبول
مجموعه خطرهایی طبق موازین آماری پرداخت خسارت را در صورت تحقق خطر به عهده
می‌گیرد.
تراکم بیمه ( Insurace density) : متوسط مبلغی است که به طور سرانه
در یک کشور صرف خرید پوششهای بیمه ای می‌گردد. ( حق بیمه سرانه)
شاخص نفوذ بیمه ( Insurace penetration) : نسبت حق بیمه به تولید ناخالص داخلی را نشان می‌دهد.
GATT (General agreement on tarrif and trade)
موافقتنامه عمومی‌تعرفه و تجارت.
(General agreement on trade and services) GATS
موافقتنامه عمومی‌تجارت و خدمات
(World trade organization) WTO سازمان تجارت جهانی
-1-12 ) تعهدات کلی
در میان تعهدات کلی با اهمیتی که متن چارچوب وضع می‌نماید میتوان به آنهایی که به موارد ذیل مربوط می‌شوند اشاره کرد:
الف- تعمیم رفتار دولت کامله الوداد
ب-شفافیت مقرارت.
پ- تأیید متقابل صلاحیتهای مورد نیاز برای عرضه خدمات
ت- قواعد حاکم بر انحصارها و عرضه کنندگان انحصاری خدمات و سایر رویه های بازرگانی محدود کننده رقابت.
ث- اقداماتی که برای آزاد سازی تجارت باید انجام داد از جمله آنهایی که مشارکت بیشتر کشورهای در حال توسعه را تضمین می‌نماید.
ج- پرداختها و انتقالات
چ- افزایش مشارکت کشورهای در حال توسعه
2-1-12-1) رفتار دولت کامله الوداد
متن چارچوب تعهدی را برای اعمال رفتار دولت کامله الوداد در موارد ذیل ایجاد می‌نماید:
- برای محصولات خدمات
- برای عرضه کنندگان خدمات.
موافقتنامه بیش بینی میکند که برای هر کشوری امکانپذیر است که طی دوره
انتقالی 10 ساله اقداماتی را که با این قاعده ناسازگار است با درج آنها در
فهرست استثنائات حفظ کند.
این معافیتها موقتی است و قرار است نیاز برای آنها به نحو ادواری پس از 5
سال مورد بررسی قرار گیرد. آنها باید پس از 10 سال از میان برداشته شوند.
از آن زمان به بعد قاعده دولت کامله الوداد به همان صورتی که بر تجارت کالا
اعمال می‌گردد بدون قید و شرط بر تجارت خدمات نیز اعمال خواهد شد.
2-1-12-2) - شفافیت: تأسیس واحدهای تماس و پاسخگو
عرضه کنندگان خارجی اغلب در می‌یابند که تجارت با شرکتهای کشورهای خارجی
به خاطر قواعد و مقرارتی که از آنجا اعمال می‌شود، مشکل است. شفاف نبودن
این قبیل قواعد حتی دربخشهای خدمات که مقررات داخلی ابزارهای اصلی مورد
استفاده برای حمایت از تولید کنندگان داخلی در مقابل رقابت خارجی است
مشکلات جدید تری به وجود می‌آورند.
از این رو موافقتنامه مقرر میدارد که هر کشور عضو یک یا چند واحد
پاسخگو تأسیس نماید که سایر کشورهای عضو بتوانند از آنها اطلاعاتی در مورد
قوانین و مقررات مؤثر بر تجارت در بخشهای خدمات را که صنایع کشورهایشان در
آنها نفع تجاری دارند بدست آورند.
علاوه بر این به منظور کمک به عرضه کنندگان خدمات در کشورهای در حال
توسعه، موافقتنامه از کشورهای توسعه یافته عضو می‌خواهد واحدهای تماس را به
وجود آورند.
2-1-12-3) تأیید متقابل صلاحیتهای مورد نیاز برای عرضه خدمات.
شرکتها یا اشخاص که خدمات را ارائه می‌دهند باید گواهی ها، پروانه ها یا
مجوزهای دیگری را که به آنها اجازه می‌دهد تجارت کنند را بدست آورند. عرضه
کنندگان خارجی اغلب در می‌یابند که اخذ این قبیل مجوزها بدلیل الزامات
قانونی متفاوت درباره صلاحیتهای آموزشی و تجربه کاری مشکل است. برای غلبه
بر این مشکلات موافقتنامه کشورهای عضو خود را ترغیب میکند که ترتیبات دو
یا چند جانبه را برای تأیید متقابل صلاحیتهای مورد نیاز برای اخذ مجوز
منعقد کنند. علاوه بر این مقرر میدارد که باید الحاق سایر کشورهای عضو به
این قبیل نظامهای تأیید متقابل، در صورتی که بتوانند نشان دهند که
استانداردها و الزامات داخلی آنها با استانداردها و الزامات این نظامات
سازگار است، آزاد باشد.
2-1-12-4) - مقررات حاکم بر انحصارها، عرضه کنندگان انحصاری خدمات و سایر رویه های بازرگانی محدود کننده
غالباً صنایع خدماتی در بازار داخلی از قدرتهای انحصاری بر خور دارند.
گاهی اوقات دولتها به تعداد اندکی از عرضه کنندگان، حقوق انحصاری برای عرضه
اعطاء می‌کنند. در تمامی‌این قبیل موارد و اعضاء متعهدند تضمین کنند که
این عرضه کنندگان از انحصار یا حقوق انحصاری خود سوء استفاده نکرده و یا به
شیوه ای ناسازگار با تعهدات کلی و ویژه این کشورها طبق موافقتنامه عمل
نمیکند.
موافقتنامه در ادامه اذعان دارد که عرضه کنندگان خدمات می‌توانند رویه
هایی را اتخاذ کنند که ممکن است رقابترا مختل کرده و درنتیجه تجارت را
محدود نمایند. هر زمان که مشکلی از این قبیل رخ می‌دهد کشور عضوی که تحت
تأثیر قرار گرفته، حق دارد و به منظور حذف این رویه ها ازعضوی که عرضه
کننده خدمات در آنها مستقر است در خواست مشورت نماید.
2-1-12-5) تعهدات آزاد سازی
موافقتنامه در استمرار مذاکرات در سازمان تجارت جهانی برای آزاد سازی
تجارت در بخشهای معین را تحقق می‌بخشد علاوه بر این، موافقتنامه مقرر
میدارد که حداکثر 5 سال پس از تاریخ به اجرا درآمدن موافقتنامه سازمان
تجارت جهانی ( یعنی قبل از اول ژانویه 2000 ) دور جدید مذاکرات باید آغاز
گردد.
- تعهدات دسترسی به بازار
در تجارت کالا تعهدات آزاد سازی که کشورها تقبل می‌کنند به شکل تثبیت
تعرفه و حذف اقداماتی مثل محدودیتهای کمی‌است که در مرز اعمال می‌شود.
حمایت از صنایع خدماتی داخلی اساساً از طریق مقرارت داخلی و نه از طریق
اقدامات مرزی اعمال می‌شود. از این رو موافقتنامه تأکید میکند که تعهدات
آزاد سازی دسترسی به بازار باید به شکل تعدیل مقررات داخلی باشد تا دسترسی
به بازار را برای محصولات خدماتی و عرضه‌کنندگان خدمات در چهار شیوه انجام
تجارت خدمات افزایش دهد. در صورتی که اعضا در یک بخش خدماتی تعهد دسترسی به
بازار را بپذیرند نمی‌توانند برخی از محدودیتها را بر بخشهای خدماتی اعمال
کنند مگر آنکه آنرا قبلاً در جداول تعهدات خود قید کرده باشند.
انواع محدودیتهایی که میتوان در جداول تعهدات خاص درج نمود عبارتند از:
·سقف محدودیت مالکیت خارجی :
به این معنا که حداکثر محدودیت درصدی برای سرمایه گذاری خارجی در جدول
ذکر می‌شود، مثلاً پاکستان در جدول تعهدات خود حداکثر سهم سرمایه گذاری
خارجی برای شرکتهای بیمه عمر را 25 درصد قرار داده است.
·اقداماتی که انواع خاصی از داده های حقوقی یا سرمایه گذاری مشترک را
که عرضه کننده خدمات می‌تواند از طریق آنها خدماتی را عرضه کند ممنوع
می‌سازد:
مثلاً ترکیه تنها اجازه فعالیت شرکتهای بیمه را به صورت شرکت سهامی‌عام و تعاونی داده است.
·برقراری محدودیت در مورد تعداد کل عملیات خدمات یا میزان کل ستاده
خدماتی چه به صورت سهمیه یا در قالب الزامات ناشی از معیارهای نیاز سنجی
اقتصادی:
به عنوان مثال مصر در جدول تعهدات خود شرط کرده که 50 درصد ظرفیت
شرکتهای بیمه مصری باید تکمیل شود و مبنای محاسبه این ظرفیت حاشیه توانگری[1]
این شرکتها است و مازاد آن می‌تواند به شرکتهای بیمه جدید التأسیس اختصاص
یابد و یا هند شرط نموده است که ابتدا باید سقف اتکایی اجباری شرکتهای
بیمه داخلی تکمیل شود و سپس مازاد اتکایی نزد شرکتهای بیمة خارجی واگذار
گردد.
·برقراری محدودیت در مورد تعداد کل اشخاص حقیقی که می‌توانند در بخش
خدماتی استخدام شوند، یا یک عرضه کننده خدمات می‌تواند آنها را استخدام
نماید
( به صورت سهمیه عددی یا به صورت الزام ناشی از معیارهای نیاز سنجی اقتصادی)
به عنوان مثال کشور تایوان تمامی‌شرکتهای نمایندگی و کارگزاری بیمه و
شرکتهای دریافت خسارت خارجی را که در این کشور شعبه دارند را موظف کرده که
حداقل یک نفر تایوانی را که مجوز نمایندگی کارگزاری یا بازیافت خسارت را
دارد استخدام نمایند.
·برقراری محدودیت در مورد تعداد عرضه کنندگان خدمات چه به صورت سهمیه
عددی، انحصارات عرضه کنندگان انحصاری یا الزامات نیاز سنجی اقتصادی: مثلاً
ایالات متحده آمریکا در جدول تعهدات خود با ذکر نام ایالات در برخی از
آنها حق انحصار فعالیت به بیمه گران اتکایی مستقر در آن ایالت را اعطا
نموده است.
- رفتار ملی
اصل رفتار ملی در گات، کشورهای عضو را از اعمال مالیاتهای داخلی سنگین
یا اجرای مقررات سخت تر بر کالاهای وارداتی ( پس از آنکه عوارضی گمرکی و
سایر هزینه های مربوط در مرز ورودی پرداخت گردید) در مقایسه با کالاهای
مشابه داخلی منع میکند. این قانون برای اطمینان از این موضوع وضع شده است
که محصولات داخلی از حمایتی بیشتر از حمایتهای تعرفه ای برخوردار نگردند.
از آنجایی که کشورها برای واردات خدمات تعرفه وضع نمی‌کنند و اعمال قاعده
رفتار ملی به صورت اجرای یکسان قوانین ملی در مورد عرضه کنندگان داخلی
وخارجی منجر به زیان ناگهانی به عرضه کنندگان داخلی می‌شود، ماده 17
موافقتنامه عمومی‌تجارت خدمات مقرر میکند که تعمیم اصل رفتار ملی برای
کشورها منوط به نتایج مذاکرات است و کشورها طی مذاکرات چند جانبه، بخشها و
زیر بخشها و هم چنین شرایطی را که در آن رفتار ملی را رعایت می‌نمایند،
مشخص می‌کنند.
بر اساس ماده 17 موافقتنامه، اعضا مکلفند در صورت پذیرش رفتار ملی برای
یک بخش، رفتاری مشابه آن رفتاری که با عرضه کنندگان خود دارند با اعضای
دیگر داشته باشند. اگر عضوی بخواهد اقداماتی انجام دهد که به معنای رفتار
نامطلوب تر با سایر اعضا باشد، باید این اقدام را در جدول تعهدات خاص خود
در ستون خاص که برای همین منظور درج شده است بگنجاند.
در زمینه خدمات بیمه، کشورهای مختلف از انعطاف پذیری موافقتنامه
عمومی‌تجارت خدمات در این زمینه بهره گرفته اند و موارد مختلفی در شیوه های
مختلف عرضه خدمات بیمه ای در جداول تعهدات خود گنجانده اند. هم چنین موارد
بسیاری از عدم رعایت رفتار ملی در مقابل خدمات بیمه خارجیان در جداول
تعهدات کشورهای مختلف درج شده و این موضوع برای حمایت از بازار داخلی بیمه
ایران پس از الحاق به سازمان تجارت جهانی از اهمیت زیادی بر خوردار است.
